Reservat d’avnauns glazialas Malögia
La Pro Natura ha cumprà l’onn 1953 il chastè Belvedere ensemen cun 33 ha guaud da tieus alpins. A partir da là tgira e mantegna ella il territori protegì.
Istorgia
En ils onns tschuncanta dal 19avel tschientaner han ins scuvrì en la regiun avnauns glazialas, numnadas en talian “marmitte”. Var il 1880 ha il cont beltg Reness construì il chastè da Belvedere ch’è però prest daventà ina ruina pervi da las difficultads finanzialas dal cont.
Entras la vendita da talers ha la Pro Natura (da lez temp Lia svizra per la protecziun da la natira) pudì acquistar il territori l’onn 1953, cun il sustegn da la Lia svizra per la protecziun da la patria, dal chantun Grischun e d’auters donaturs. Il sustegn da la Banca Chantunala Grischuna e dal Departament federal militar ha pussibilità da schlargiar il reservat ils davos onns.
La tur dal chastè che porscha in grondius panorama ha l’uniun da traffic puspè fatg accessibla. Ils ulteriurs custs per la tgira dal reservat vegnan cuvrids entras donaziuns e contribuziuns da commembranza da la Pro Natura.
La cuntrada
Crests smuttads da gnais e da granit caracteriseschan il pass dal Malögia sin 1'800 m s.m., gist sut il cunfin dal guaud. Ina vaira serra da la val manca qua al cunfin superiur da l’Engiadina. Enstagl croda il terren vers vest en ina spunda stippa bunamain 400 meters giuaden en la Bergiaglia.
L’origin dal reliev
La vasta val da l’Engiadina cun sias cuntradas da lais è ina furmaziun tipica dal davos temp da glatsch. Dal massiv dal Bernina culavan imposantas massas da glatsch sur il pass dal Malögia vers vest. La foppa da la val Bergiaglia è sa furmada gia pli baud entras l’effect d’erosiun dal flum Maira.
Clima spezial
En questa autezza en ils envierns fitg lungs. Grondas differenzas tranter stad/enviern e di/notg èn tipicas en las Alps centralas. Il vent dal Malögia che sufflà durant il di aval en Engiadina e la serp dal Malögia che sa tira nà da la Bergiaglia sco brentina spessa èn appariziuns localas
Vegetaziun e flora
La gronda part dal reservat consista da guauds da tieus alpins cun suten chaglias bassas. En ina part dal reservat cun palids autas, palids bassas e grippa n’hai natiralmain nagin guaud. La flora da las Alps centralas preschenta diversas particularitads.
La fauna
Il clima e la vegetaziun influenzeschan la fauna. Blers animals, uschia era numerusas spezias d’utschels, ston far durant ils mais da stad provisiuns da nutriment per ils lungs envierns.
Las avnauns glazialas
Il resultat dal regress dals glatschers
Avant circa dieschmilli onns, suenter il davos temp da glatsch, èn ils glatschers sa retratgs dal fund da las vals. Immensas massas d’aua da naiv e da sablun e crappa transportada dal glatsch dals glatschers èn vegnidas libras. Qua tras èn sa furmadas sut il glatsch surfatschas da grip muladas glisch, sfessas e da rar era avnauns glazialas.
Aua da naiv cun sablun sco med da mular
L’aua da naiv dals urs e da la surfatscha dals glatschers ha tschertgà ina via tras sfessas dal glatsch. L’aua ed il sablun transportà èn fruntads cun gronda pressiun sin il fund dal grip. Tut tenor la direzza dal crap e la durada da l’effect da mular en il medem lieu èn sa furmadas foppas da differenta grondezza – las avnauns glazialas.
Savens cuvertas ed oz zuppadas
Bleras avnauns glazialas han nagin scul en il grip cumpact ed èn perquai emplenidas cun aua. Fitg bleras restan zuppadas, perquai ch’ellas èn vegnidas emplenidas cun sablun e crappa durant il regress dals glatschers.
Naturschutzgebietdetails
Viadi
Cun la Viafier retica enfin San Murezzan, alura cun l’auto da posta enfin la posta Malögia.
Weiterführende Informationen
Info
Cumportament en il territori protegì:
p.pl. betg bandunar las senda da viandar.
Tegnair ils chauns a la corda.
Scumandà da far fieu e da campar.
